Một năm nữa đã trôi qua, và năm mới sắp đến bỏ lại những lo toan bộn bề cũ phía sau. Tuy nổi tiếng về văn hóa làm việc quá sức, nhưng những ngày nghỉ năm mới ở Nhật Bản thực sự là dịp để người dân thư giãn. Khi ấy, cả nước tràn ngập những đồ trang trí truyền thống, những món ăn tuyệt vời và các nghi lễ văn hóa độc đáo trong các ngày lễ.
Top 10 tục lệ ăn mừng năm mới của người Nhật
Sau đây là top 10 nét văn hoá truyền thống không thể thiếu vào dịp năm mới của xứ sở Phù Tang.
1. Nengajo - Gửi bưu thiếp năm mới
Nengajo là một tấm bưu thiếp đặc biệt thường có biểu tượng con vật từng năm, chỉ dùng để chúc mừng năm mới và được gửi tại bưu điện địa phương trước ngày 25 tháng 12. Sau đó, những tấm thiệp sẽ được trao tận tay người nhận vào ngày 1 tháng 1 hoặc chậm nhất là ngày 3 tháng 1. Nengajo, tương tự như thiệp Giáng sinh ở phương Tây, là một cách để giữ kết nối với bạn bè, người thân, đồng nghiệp và người quen ít nhất mỗi năm một lần. Nội dung của tấm thiệp thường là lời chúc mừng gia đình đón năm mới và bày tỏ lòng biết ơn đối với những điều mà gia đình đã làm cho mình trong 12 tháng qua. Tuy nhiên, Nengajo không được gửi đến những gia đình đã trải qua sự mất mát vào năm đó vì sự tôn trọng.
2. Toshikoshi Soba - Ăn mì soba
Khi mọi việc dọn dẹp và trang trí đã hoàn tất và Giao thừa sắp đến, các gia đình sẽ chuẩn bị một bữa ăn truyền thống gọi là toshikoshi soba. Sợi mì soba dài tượng trưng cho lời chúc chung về một cuộc sống lâu dài và được chế biến bằng sự chính xác và chú ý đến từng chi tiết. Lớp trên cùng của mì soba phụ thuộc vào từng vùng riêng biệt của Nhật Bản. Ví dụ, ở Tokyo thường có món ebi (tôm), với phần lưng cong của ebi tượng trưng cho “trường thọ” . Soba cũng có biểu tượng là “hãy để nó trôi qua” ( nagasu ) khi bạn nuốt xuống cổ họng — nói cách khác, hãy để mọi thứ bạn đã trải qua trong năm nay trôi qua và tiếp tục chờ đón những điều mới.
3. Kohaku Uta Gassen - Hát theo giai điệu
Vào dịp năm mới, hầu hết mọi người ăn mừng bằng cách quây quần bên gia đình và xem tivi. Kohaku Uta Gassen , thường được gọi là Kohaku, là một chương trình đặc biệt hàng năm do NHK sản xuất. Kohaku (紅白) là một từ tiếng Nhật bao gồm chữ kanji cho màu đỏ và trắng. Trong chương trình đặc biệt, các nghệ sĩ âm nhạc được yêu thích nhất trong năm chia thành hai đội: nam (đội trắng) đấu với nữ (đội đỏ) và đối đầu trong một cuộc thi hát. Kết thúc chương trình, ban giám khảo và khán giả bình chọn để quyết định đội chiến thắng. Được mời biểu diễn trên Kohaku là một vinh dự rất lớn, và rất nhiều ca sĩ Nhật Bản tin rằng đó là điểm nhấn trong sự nghiệp của họ.
4. Joya no Kane – Lễ khai chuông vào đêm Giao thừa
Trong tiếng Nhật, “Joya” là một cách nói “đêm Giao thừa”, “Kane” nghĩa là “chuông”. Joya no Kane là hành động chuyển giao năm cũ sang năm mới. Tại Nhật Bản, các ngôi chùa Phật giáo trên khắp đất nước sẽ rung chuông lớn ('kane') 108 lần , bắt đầu vài phút trước khi đồng hồ điểm nửa đêm. Đây là một trong những nghi lễ quan trọng nhất trong năm của Phật giáo và bất kể bạn ở đâu tại Nhật Bản, bạn đều có thể nghe thấy tiếng chuông. 108 chiếc chuông tượng trưng cho niềm tin của Phật giáo rằng con người đang bị cản trở bởi 108 loại ham muốn và cảm xúc trần tục như giận dữ và ghen tị, và mỗi tiếng chuông sẽ loại bỏ những ham muốn phiền toái của bạn.
5. Kagami mochi - Hai chiếc bánh mochi
Khoảng đầu tháng 12, các siêu thị bắt đầu bán bánh kagamimochi trước các lối đi mua sắm. Món ăn bắt mắt được làm từ hai chiếc bánh mochi tròn trịa xếp chồng lên nhau và trang trí bằng giấy trang trí cùng dương xỉ. Trong khi kagami mochi truyền thống sử dụng cam đắng, thì những loại mochi hiện đại được phủ mikan Nhật Bản. Có rất nhiều lịch sử về kagami mochi, nhưng hai chiếc bánh mochi được cho là đại diện cho nhiều thứ như sự đến và đi của năm tháng, âm và dương hoặc mặt trời và mặt trăng. Kagami mochi được đặt xung quanh nhà, thường ở phòng thờ gia tiên để xua đuổi hỏa hoạn và mang lại tài lộc.
6. Osechi ryori - Ăn các món truyền thống
Đây là một bữa tối/điểm tâm/trưa đặc biệt (tùy gia đình và quận) theo truyền thống chỉ được dùng trong ba ngày đầu năm. Osechi ryori bao gồm nhiều loại thực phẩm, tất cả đều được gọi chung là “thực phẩm năm mới truyền thống của Nhật Bản” được đựng trong hộp vuông, thường là đồ sơn mài. Những người phụ nữ trong nhà thường hoàn thành osechi ryori vào vài ngày cuối cùng để ba ngày đầu tiên của năm không phải nấu nướng. Mỗi vật phẩm trong osechi ryori tượng trưng cho một điều ước trong năm mới: ví dụ, tôm tượng trưng cho tuổi thọ, kuri-kinton (hạt dẻ ngọt) tượng trưng cho sự giàu có và kazunoko ( trứng cá trích) tượng trưng cho khả năng sinh sản.
7. Hatsumode - Cầu nguyện tại chùa/đền
Người Nhật chào đón năm mới bằng cách cầu nguyện và cầu mong sự thịnh vượng, an toàn và sức khỏe tốt tại một ngôi đền hoặc chùa. Được gọi là 'Hatsumode', hành động đến thăm một ngôi đền hoặc chùa lần đầu tiên trong năm thường diễn ra vào ngày đầu tiên, thứ hai hoặc thứ ba của năm mới. Các đền thờ lớn thu hút nhiều du khách nhất là Đền thờ Meiji Jingu ở Tokyo và Đền thờ Fushimi Inari ở Kyoto. Tuy nhiên, nếu bạn không phải là người thích đám đông, hãy thử đến thăm các đền thờ địa phương bên ngoài các thành phố lớn. Một thông lệ phổ biến khi đến cầu nguyện là ném hoặc quyên góp tiền vào hộp cầu nguyện (saisen) để thực hiện một điều ước.
8. Omikuji - Rút phiếu may mắn
Sau khi cầu nguyện tại đền thờ, bạn có thể mua một omikuji. Omikuji là những điều may mắn được viết trên những dải giấy, có thể mua được tại các đền thờ hoặc đền thờ với một khoản phí nhỏ, thường là 100 Yên. Thứ tốt nhất bạn có thể nhận được là daikichi (大吉) và thứ tồi tệ nhất là kyou (凶). Các phiếu may mắn thường được cuộn lên hoặc gấp lại để tăng sự hồi hộp. Nếu bạn tình cờ nhận được phiếu rủi, bạn có thể dùng bàn tay yếu hơn của mình để buộc omikuji xấu vào cột gỗ trong đền thờ để hóa giải vận xui. Bạn cũng có thể nhặt những lá bùa may mắn được gọi là “omamori” để giúp bạn vượt qua mọi điều xui xẻo mà bạn “bị" dự đoán.
9. Hatsuyume - Giải mã giấc mơ
Ở Nhật Bản, giấc mơ đầu tiên của năm mới là một cách khác để dự đoán vận may của bạn trong toàn bộ năm tới. Giấc mơ mà bạn ngủ vào ngày 1 tháng 1 và thức dậy vào ngày thứ hai được gọi là Hatsuyume, và để diễn giải một cách chính xác, bạn phải để ý các biểu tượng chính của Hatsuyume. Các biểu tượng may mắn nhất là núi Phú Sĩ , chim ưng và cà tím. Mặc dù không ai biết chắc chắn lý do tại sao ba biểu tượng này là tốt nhất, nhưng lý thuyết phổ biến cho rằng đó là vì núi Phú Sĩ là ngọn núi cao nhất, diều hâu thông minh và mạnh mẽ và từ cà tím, “nasu” cũng đồng nghĩa với từ “đạt được điều gì đó vĩ đại” trong tiếng Nhật.
10. Oshogatsu kazari - Trang trí năm mới
Sau khi hoàn thành oosouji - việc dọn dẹp đồ đạc năm cũ, các gia đình bắt đầu trang trí ngôi nhà bằng oshogatsu kazari, đồ trang trí năm mới. Đồ trang trí thường bao gồm kadomatsu (ba thanh tre và một ít lá thông), kagamimochi (bánh mochi hai tầng hoặc bánh gạo có quả quýt bên trên) và shimekazari (vòng hoa năm mới). Ở Phù Tang, thời điểm trang trí cũng rất quan trọng. Người Nhật thường tin rằng nếu bạn vội vàng trang trí nhà cửa vào ngày cuối cùng của năm, một hành động được gọi là ichiya kazari, nghĩa đen là “trang trí một đêm”, sẽ chọc giận các vị thần và do đó mang lại xui xẻo. Tốt nhất là bạn chỉ nên trang trí những đồ trang trí đó trước đêm giao thừa.
Vì cũng là một quốc gia Châu Á, những gia đình ở đất nước hoa anh đào gìn giữ và lưu truyền những phong tục và tập quán lâu đời qua các thế hệ. Năm mới chính là thời điểm tuyệt vời để đến thăm Nhật Bản để tham gia vào các lễ kỷ niệm cũng như có thể chiêm ngưỡng toàn diện văn hóa truyền thống.
