5 Nét đẹp khác biệt giữa Tết truyền thống ở Nhật Bản và Việt Nam

Tại Việt Nam, Tết Nguyên đán là dịp gia đình sum họp và thực hiện những việc lành để chào đón năm mới, thường phản ánh qua trang trí cây đào, hoa mai, và nghệ thuật trang trí bàn thờ tổ tiên, với hy vọng nhận được sự bảo hộ và may mắn. Còn Tết ở Nhật Bản, có những nét đẹp khác biệt nào so với Việt Nam?

  1. Oshogatsu - Tết ở Nhật Bản thường bắt đầu tháng 1 dương lịch

Tết Nguyên Đán Việt Nam thường diễn ra vào cuối tháng Chạp và đầu tháng Giêng âm lịch kéo dài khoảng một tuần. Các gia đình thường cùng nhau ăn cỗ, thăm thú ông bà, và thực hiện các nghi lễ cúng cơm để tôn vinh tổ tiên. Tết ở Nhật Bản, hay còn được gọi là Oshogatsu, thường bắt đầu vào ngày 1 tháng 1 của năm mới theo lịch dương lịch. Ngày này được gọi là "Gantan," và nó là một trong những ngày quan trọng và linh thiêng nhất trong năm.

Oshogatsu kéo dài từ ngày 1 tháng 1 đến khoảng ngày 3 hoặc 4 tháng 1, tùy thuộc vào lịch làm việc và gia đình. Trong thời gian này, người Nhật Bản thường dành thời gian bên gia đình, thực hiện các nghi lễ truyền thống, thăm đền chùa để cầu may mắn và sức khỏe, cùng thưởng thức các món ăn truyền thống như Osechi-ryori và Mochi. Ngoài ra, người dân thường cũng tham gia vào các hoạt động giải trí và lễ hội.

   2. "108 tiếng chuông chùa" là thời khắc đanh dấu chuyển giao sang năm mới

Ở Nhật Bản, thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới không chứng kiến sự rực rỡ của pháo hoa như ở Việt Nam. Thay vào đó, truyền thống 108 tiếng chuông chùa trở thành một nét đẹp đặc sắc, mang theo đậm đà giá trị tâm linh và triết lý Phật giáo.

108 tiếng chuông chùa mang ý nghĩa:

• Mỗi tiếng chuông đánh vào khoảnh khắc chuyển giao năm mới được xem là một cách để "tẩy uế" tâm hồn, giải thoát 108 dục vọng và khổ đau của con người. Số 108 liên quan đến nhiều khía cạnh của tâm linh và được coi là số lượng "đầy đủ."

• Hành động này mang đến không gian yên bình và tĩnh lặng, giúp mọi người tập trung vào sự thoải mái và trấn an, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho sự tu tâm và suy ngẫm về những điều quan trọng trong cuộc sống.

• Đây cũng là một biểu tượng tiễn biệt năm cũ, gửi đi mọi khó khăn, thách thức và nỗi buồn. Đồng thời, nó là dấu hiệu cho sự đón nhận năm mới với tâm hồn trong sáng, tràn đầy hy vọng và năng lượng tích cực.

• Mỗi tiếng chuông là một bước chân tiến vào năm mới, tượng trưng cho việc xóa nhòa quá khứ và mở cánh cửa cho những trải nghiệm mới mẻ, hạnh phúc và thành công.

   3. Nengajo - Phong tục gửi bưu thiếp chúc tết ở Nhật Bản

Nengajo, bưu thiếp chúc Tết, không chỉ là lời chúc mừng năm mới mà còn là biểu tượng của lòng tri ân và gắn kết trong cộng đồng Nhật Bản. Người Nhật thường viết và gửi Nengajo từ giữa tháng 12 và đặc biệt chú ý đến ngày "toshi-koshi" - cuối năm cũ và đầu năm mới. Bên cạnh lời chúc, Nengajo thường kèm theo hình ảnh về con giáp của năm mới và thể hiện sự cá nhân hóa qua việc ghi lại những sự kiện quan trọng trong năm cũ. Mặc dù có sự thay đổi với công nghệ, việc nhận được bưu thiếp vật lý vẫn giữ giá trị đặc biệt trong lòng người nhận, tạo nên một không khí ấm cúng và truyền thống trong dịp Tết Oshogatsu.

   4. Món ăn tết truyền thống

Khác biệt rõ ràng nhất có lẽ là trong thức ăn truyền thống của mỗi nền văn hóa. Osechi-ryori và ozōni là những món ăn đặc sắc thường xuất hiện trong bữa tiệc Oshogatsu. Ngược lại, bàn ăn Tết Việt thường phong phú với bánh chưng, bánh dày, gio lua, và thịt gà luộc, tạo nên một bức tranh ẩm thực độc đáo và hấp dẫn.

• Osechi-ryori là bữa ăn truyền thống của người Nhật Bản vào dịp Tết: Bữa ăn này được chuẩn bị từ trước, thường là vào những ngày cuối năm, và được dự trữ trong các hộp đặc biệt gọi là "jūbako." Mỗi món ăn trong Osechi-ryori mang theo ý nghĩa tốt lành và may mắn.

• Zōni - Mì Chảy: Zōni là một món súp truyền thống thường xuất hiện trong ngày Tết ở Nhật Bản. Mì Zōni thường được làm từ mochi cắt thành từng lớp mỏng, sau đó đun chín trong nước dùng có thêm các loại rau, thịt và đôi khi có thêm quả ginkgo. Zōni biểu tượng cho sự kết nối giữa quá khứ và tương lai. Những lớp mì mỏng tượng trưng cho sự mảnh mai và nhỏ bé của cuộc sống, trong khi nước dùng và những thành phần khác biểu hiện sự đa dạng và giàu có.

• Kagami Mochi - Bánh Gạo Gương: Kagami Mochi là một loại mochi đặc biệt được sắp xếp theo kiểu "đĩa và viên," tạo ra hình ảnh giống như một chiếc gương. Chiếc bánh nhỏ trên cùng thường được đặt một viên cam ở giữa mang đến sự may mắn, tình yêu thương gia đình và tình bạn. Bánh gạo tạo thành lớp đáy thường đại diện cho nền tảng của cuộc sống, trong khi viên cam tại trung tâm biểu thị tình yêu và hòa thuận gia đình.

   5. Phong cách trang trí 
Nếu như ở Việt Nam, Tết Nguyên Đán các gia đình thường trang trí nhà cửa bằng cây cầu, cây nêu và hoa đào, các biểu tượng như cây cầu và cây nêu mang ý nghĩa tâm linh lớn, đồng thời hoa đào tượng trưng cho sự may mắn và giàu có. Trong khi đó tại Nhật Bản, các đền chùa được trang trí lộng lẫy với kadomatsu và shimekazari, tạo nên không khí trang nghiêm và linh thiêng. 

Kết luận

Dù khác biệt trong chi tiết và cách thức, nét đẹp của Tết ở cả hai quốc gia đều thể hiện lòng biết ơn, sự hiếu khách và hy vọng cho một năm mới an lành, hạnh phúc. Nhìn chung, Tết ở Nhật Bản và Việt Nam đều là những khoảnh khắc đặc biệt, nơi mà nét đẹp văn hóa, truyền thống và tình cảm gia đình hòa quyện, tạo nên bức tranh tuyệt vời của niềm vui và hi vọng.