Một trong những thách thức lớn nhất đối với các xã hội phát triển kinh tế ngày nay là bệnh béo phì. Tỷ lệ béo phì có tương quan với độ phát triển kinh tế xã hội của một quốc gia, tức là quốc gia càng giàu có thì mức độ càng cao. Vậy làm thế nào để Nhật Bản xoay sở để chống lại xu hướng béo phì?
Top 3 lý do Nhật Bản có tỉ lệ béo phì thấp nhất trong nhóm các nước phát triển cao
Thành công của Nhật Bản trong việc phòng tránh được vấn đề béo phì mà hầu hết các nước phương Tây phải đối mặt là nhờ vào ba yếu tố chính:
- Duy trì chế độ ăn uống khoa học suốt đời.
- Lối sống khuyến khích tập thể dục.
- Chính sách sức khoẻ khắt khe của Chính phủ.
Theo thống kê của chính phủ Vương quốc Anh, gần 2/3 người Anh trưởng thành hiện được xếp vào loại thừa cân hoặc béo phì, khiến NHS thiệt hại hàng tỷ bảng mỗi năm và khoảng 30.000 sinh mạng. Tình hình ở Hoa Kỳ thậm chí còn tồi tệ hơn, với khoảng một phần ba đến một nửa dân số trưởng thành được xếp vào loại béo phì về mặt y tế, tiêu tốn của đất nước hàng tỷ đô la mỗi năm.
1. Văn hoá ẩm thực
Nhật Bản là một đất nước của những người sành ăn và hầu hết mọi người ở đất nước này đều bị ám ảnh bởi việc ăn những món ăn ngon. Bật TV ở Nhật Bản vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày và hầu như chắc chắn bạn sẽ bắt gặp một chương trình về ẩm thực. Bạn sẽ thấy các diễn viên hài đi khắp vùng nông thôn để tìm kiếm các món ngon địa phương. Bạn sẽ nghe thấy những cựu thần tượng Jpop ồ lên khi xem cận cảnh những chiếc đũa lấp lánh và rung rinh đầy mì ramen. Bạn sẽ được học cách nấu ăn lành mạnh tại nhà từ các bà nội trợ đã trở thành đầu bếp nổi tiếng. Không chỉ vậy, không giống như người Anh, những người mà cuộc nói chuyện xã giao chủ yếu liên quan đến việc phàn nàn về thời tiết hoặc tình trạng đường xá, cuộc nói chuyện xã giao của người Nhật chắc chắn liên quan đến đồ ăn. Hỏi một người bạn Nhật Bản họ đã làm gì vào ngày nghỉ và thay vì nói về những cảnh đã thấy, họ sẽ nói về những gì họ đã ăn.
Ở Nhật Bản, việc đánh giá cao những món ăn ngon và có được khẩu vị có văn hóa bắt đầu từ khi còn thơ ấu. Ở các nhà trẻ, danh sách các loại thực phẩm được phép ăn bữa trưa đã là một thứ gì đó kỳ diệu với không ít hơn 40 loại trái cây và rau quả khác nhau cùng với nhiều loại cá và rong biển. Đọc thực đơn, bạn sẽ dễ dàng nghĩ rằng mình đang gửi con mình đến một nhà hàng được gắn sao Michelin: cá mòi non khô và cơm đậu bắp, cà rốt xào và củ ngưu bàng, đậu phụ và súp miso?
Trên thực tế, các khoản phí ăn được chính phủ trợ cấp rất nhiều, vì vậy thu nhập của bạn càng thấp thì phí càng thấp, và có thể là miễn phí. Những bữa trưa ngon miệng và tốt cho sức khỏe này không chỉ giới hạn ở nhà trẻ. Hầu hết học sinh tiểu học và thậm chí cả học sinh trung học với các buổi ăn trưa ở trường được chuẩn bị tại chỗ bằng các nguyên liệu tươi ngon của địa phương và được lên kế hoạch bởi các chuyên gia có trình độ về dinh dưỡng.
Không chỉ ở các cơ sở công cộng, một bữa ăn truyền thống của Nhật Bản tại nhà bao gồm một bát cơm, một bát súp, cá nướng và nhiều loại “sozai” hoặc món ăn phụ, thường bao gồm nhiều loại rau, đậu và rong biển. Thông thường, “sozai” là những chiếc đĩa dùng chung được đặt ở giữa bàn để mọi người có thể thử một số món ăn. Trẻ em được dạy ăn một ít từ mỗi đĩa theo thứ tự, khuyến khích cân bằng dinh dưỡng và chánh niệm. Chúng cũng được dạy từ khi còn nhỏ là chỉ ăn cho đến khi “hara hachi bu”—hoặc no 80%. Những gì người Nhật uống thường xuyên cũng giúp họ tránh nạp vào cơ thể lượng calo rỗng. Khi ăn ở nhà, mọi người hiếm khi dùng nước trái cây hoặc đồ uống có ga trong bữa ăn, thường tiêu chuẩn là trà hoặc nước không đường.
Bữa cơm hàng ngày của người Nhật
Tất nhiên, người Nhật cũng thưởng thức đồ ngọt và đồ ăn vặt như những người khác. Tuy nhiên, khẩu phần ăn nhỏ hơn và có áp lực văn hóa mạnh mẽ trong việc thưởng thức đồ ăn vặt ở mức độ vừa phải như một chất bổ sung - chứ không phải thay thế - một chế độ ăn uống cân bằng. Mọi người cũng rất quan tâm đến những gì người khác nghĩ về họ và khó có thể phá vỡ những ranh giới trong văn hóa liên quan đến thực phẩm. Chẳng hạn, đi bộ xuống phố và nhai một gói khoai tây chiên giòn khổng lồ là điều tối kỵ và hầu hết người Nhật sẽ cảm thấy xấu hổ khi bị bắt gặp đang ăn theo cách đó. Bạn cũng sẽ rất hiếm khi thấy mọi người ăn uống trên các phương tiện công cộng. Ngoài ra, cha mẹ nhìn chung khá nghiêm khắc với con cái về việc ăn uống giữa các bữa chính.
2. Thói quen luyện tập thể dục thường xuyên
Một lý do khác giải thích tại sao người dân Nhật Bản thường khỏe mạnh và mảnh mai hơn so với người phương Tây bình thường là số lượng bài tập thể dục ngẫu nhiên được đưa vào cuộc sống hàng ngày. Ví dụ, nhà trẻ sẽ không cho phép cha mẹ đưa con đến bằng ô tô, vì vậy cha mẹ phải đi bộ hoặc sử dụng “mama-chari” - một chiếc xe đạp có lắp ghế ngồi cho trẻ. Học sinh tiểu học phải đi bộ đến trường mỗi ngày, và điều này thường tiếp tục cho đến khi học trung học. Hầu như tất cả học sinh của trường từ trung học cơ sở trở đi đều là thành viên của các câu lạc bộ thể thao của trường, điều này được thực hiện rất nghiêm túc.
Không có gì lạ khi các đội thể thao của trường tổ chức luyện tập hàng ngày trước và sau giờ học, với các trận đấu hoặc giải đấu vào cuối tuần. Người lớn thường mua thực phẩm ít và thường xuyên, vì vậy thay vì hàng tuần hoặc thậm chí hàng tháng lái xe đến siêu thị để dự trữ, họ đi bộ hoặc đạp xe đến một số cửa hàng tạp hóa và mua đủ cho bữa ăn trong ngày. Hoạt động thể chất liên tục này tạo ra sự khác biệt lớn trong lượng calo tiêu thụ khi được cộng dồn theo thời gian.
3. Chính sách chăm sóc sức khoẻ của Chính phủ
Chính phủ đóng một vai trò trong việc giữ cho quốc gia có cân nặng khỏe mạnh bằng cách yêu cầu các công ty kiểm tra sức khỏe hàng năm cho nhân viên của họ. Mỗi năm một lần, tất cả nhân viên tại nơi làm việc có nghĩa vụ phải kiểm tra sức khỏe thể chất toàn diện, bao gồm xét nghiệm máu, chụp X-quang ngực, và tất nhiên, kiểm tra chỉ số BMI. Bất kỳ sự tăng (hoặc giảm) cân nặng đáng kể nào cũng sẽ được đánh dấu trong kết quả và nhân viên phải tham khảo ý kiến bác sĩ để đưa ra kế hoạch đối phó. Năm 2008, có thông báo rằng các công ty không hạ được 10% số lượng nhân viên có triệu chứng của hội chứng béo phì vào năm 2012 sẽ bị phạt.
Điều này là để đối phó với sự gia tăng số lượng người thừa cân ở độ tuổi 40 và nguy cơ liên quan đến sức khỏe của họ. Sự can thiệp có phần hơi “cực đoan” của chính phủ sẽ có tác dụng tương tự như ở Anh hoặc Mỹ, nhưng do tỷ lệ béo phì của Nhật Bản vẫn tương đối ổn định kể từ khi được giới thiệu, nên chính sách này dường như đang có hiệu quả.
Trên đây là 3 bí kíp nòng cốt giúp người Nhật Bản duy trì cân nặng và phòng chống tình trạng béo phì tối đa. Bạn có thể áp dụng 2 cách đơn giản tại nhà là thay đổi chế độ ăn uống và tăng cường luyện tập thể dục thể thao nhé!
