Làm việc tại Nhật Bản có thể là một trải nghiệm đáng nhớ và mang lại cơ hội nghề nghiệp lớn, nhưng đồng thời cũng có nhiều người từng nghe nói về điều kiện làm việc ở Nhật Bản khủng khiếp như thế nào? Nhưng nó có đúng không? Nhật Bản có thực sự là một nơi để sống và làm việc?
TOP 6 điều cần biết trước khi quyết định làm việc tại công ty Nhật
Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá những điều cần biết trước khi bước vào môi trường làm việc của người Nhật để bạn có thể đưa ra quyết định sáng suốt.
LƯU Ý: Mặc dù các chủ đề được thảo luận trong bài viết này đều là những điều mà nhiều công ty Nhật Bản đang thực hiện hoặc đã thực hiện nhưng điều này không nhất thiết phản ánh giá trị của người viết hoặc tất cả các công ty Nhật Bản. Bài viết này được viết dựa trên dữ liệu từ cả Bộ Lao động cũng như các cuộc khảo sát công khai và kinh nghiệm làm trong công ty Nhật Bản.
1. Giờ làm việc ở Nhật Bản – Làm thêm giờ và làm việc quá sức?
Một trong những đặc điểm đáng chú ý của văn hóa làm việc Nhật Bản là vấn đề về giờ làm việc. Trước đây, Nhật Bản nổi tiếng với văn hóa làm thêm giờ nhiều và áp lực làm việc quá sức. Điều này có đúng không? Vâng, nó thực sự còn phụ thuộc vào công ty và hợp đồng lao động của bạn.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, có một sự thay đổi đáng kể qua việc thực hiện “Cải Cách Phong Cách Làm Việc (hataraki kata kaikaku)”. Cải cách này bao gồm hạn chế giờ làm thêm mỗi tuần, giảm số lượng nhân viên làm việc ngoài giờ, buộc các công ty phải cho phép nhân viên nghỉ phép có lương và cung cấp nhiều dịch vụ tư vấn và hỗ trợ tốt hơn tại nơi làm việc.
Ví dụ: Vào năm 2021, 97% người dân làm việc ở Nhật Bản đã làm việc 40 giờ hoặc ít hơn mỗi tuần, cho thấy sự gia tăng so với trước đây (Theo Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi). Nếu công ty không tuân thủ các tiêu chuẩn này, họ có thể bị phạt. Tuy nhiên, không phải tất cả các công ty đều tuân thủ, vì vậy quan trọng là bạn nên kiểm tra hợp đồng làm việc của mình, đặc biệt về thời gian làm thêm giờ và chính sách về nghỉ phép có lương.
2. Tập Trung vào Tinh Thần Đồng Đội với "Hourensou"
Một khía cạnh quan trọng khác của văn hóa làm việc Nhật Bản là tinh thần đồng đội và khái niệm "Hourensou" (報連相). Hourensou bao gồm ba phần:
- "Hou" (Báo cáo): Bạn cần thông báo về công việc của bạn cho nhóm.
- "Ren" (Thông báo): Bạn cần thông báo cho các cấp trên hoặc đồng nghiệp về tiến trình công việc.
- "Sou" (Tư vấn): Bạn nên xin lời khuyên hoặc tư vấn từ người khác khi cần.
Điều này áp dụng đặc biệt trong các công ty và tổ chức Nhật Bản, nơi sự liên lạc thường xuyên với nhóm là điều bắt buộc và sự đóng góp tập thể được đánh giá cao. Việc thông báo và chia sẻ thông tin là quan trọng để duy trì tinh thần đồng đội mạnh mẽ. Vì hầu hết các nơi làm việc đều được tổ chức thành các nhóm và phòng ban nên việc liên lạc thường xuyên với nhóm của một người không chỉ được đánh giá cao mà còn là điều cần thiết.
3. Thăng Tiến Dựa Trên Thành Tích và Kinh Nghiệm
Nhiều cơ hội thăng tiến ở Nhật Bản, được gọi là社内昇進 (shanai shoushin), dựa trên thâm niên - bạn làm việc ở công ty càng lâu, vị trí của bạn càng cao. Điều này cũng thường có nghĩa là tuổi tác của bạn cũng ảnh hưởng. Vậy nên trước đây thâm niên là yếu tố quan trọng quyết định việc thăng tiến ở Nhật Bản.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, khi việc thay đổi công việc đã trở nên phổ biến hơn, điều này không phải lúc nào cũng đúng. Ngày càng có nhiều cơ hội thăng tiến dựa trên kinh nghiệm và thành tích, và một số người thay đổi công việc để có được nhiều vai trò lãnh đạo hơn dựa trên kinh nghiệm của họ.
Tuy nhiên, đúng là nhiều người nước ngoài cảm thấy rằng quá trình thăng tiến diễn ra chậm và mất quá nhiều thời gian, theo một cuộc khảo sát do Persol thực hiện vào năm 2019. Nếu bạn quan tâm đến việc thăng tiến trong sự nghiệp của mình, bạn nên hỏi rõ công ty trong lúc phỏng vấn cần yếu tố nào để được thăng chức trong quá trình làm việc.
4. Mặc trang trọng có phải là chuẩn mực không?
Văn hóa làm việc Nhật Bản từng đòi hỏi sự trang trọng và ngột ngạt trong trang phục công sở. Nam giới thường phải mặc vest và cà vạt có màu dịu, trong khi phụ nữ cần tuân thủ nhiều quy định hơn về trang phục - không mặc quần áo hở hang, mặc áo blazer cùng màu với vest nam, có thể mặc váy nhưng không cao quá đầu gối, chỉ trang điểm đơn giản và đeo trang sức, đồng thời một số công ty có thể yêu cầu phụ nữ phải đi giày cao gót.
Tuy nhiên, ngày nay có nhiều công ty Nhật Bản cho phép mặc trang phục thường ngày hoặc thậm chí là trang phục thường ngày, với việc ăn mặc trang trọng chỉ giới hạn trong các cuộc họp quan trọng của công ty và gặp gỡ khách hàng. Dù vậy, nhân viên vẫn phải luôn ăn mặc gọn gàng, tươm tất. Việc ban quản lý công ty có cho phép nhân viên mặc loại trang phục khác hay không cũng tùy thuộc vào ngành nghề công việc của bạn.
5. Có nền văn hóa linh hoạt và đa năng
Một đặc điểm khác của văn hóa làm việc ở Nhật Bản là tính linh hoạt và khả năng thực hiện nhiều công việc khác nhau. Nhân viên có thể thực hiện các công việc ngoài lĩnh vực chuyên môn của họ. Điều này có thể có nghĩa là bất cứ điều gì từ việc giúp đỡ đồng nghiệp thực hiện nhiệm vụ của họ ngoài nhiệm vụ của bạn, photocopy hoặc pha trà cho cả nhóm, v.v.
6. Giữ nơi làm việc sạch sẽ
Một đặc điểm độc đáo của văn hóa làm việc Nhật Bản là việc yêu cầu nhân viên tham gia vào công việc dọn dẹp văn phòng. Điều này xuất phát từ giáo dục từ nhỏ khi học sinh Nhật Bản giúp dọn dẹp trường học. Các công ty thường xuyên tổ chức lịch làm việc luân phiên để mọi người đều thực hiện phần của họ, từ lau bề mặt đến dọn dẹp nhà vệ sinh.
Kết luận:
Làm việc tại Nhật Bản có thể là một thử thách đầy hứa hẹn cho sự phát triển nghề nghiệp của bạn. Tuy nhiên, để thành công, bạn cần nắm vững không chỉ kiến thức chuyên môn mà còn phải thích nghi với văn hóa làm việc và cuộc sống tại đất nước này. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn có cái nhìn tổng quan về những điều cần biết trước khi bắt đầu công việc tại một công ty Nhật Bản. Chúc bạn thành công trong hành trình của mình
